Doğal Gaz ve Doğal KAZlar

Cumhuriyet 04.11.2008
GÜNDEM
MUSTAFA BALBAY
Halk Doğal Kaz mı?
Ekonomik kriz Türkiye’yi vurur mu vurmaz mı derken, doğal bir kazık geldi!
BOTAŞ, “Dünyadaki doğalgaz fiyatlarında artış var” dedi, faturayı ikiye katlayıp tüketiciye kesti...

Aslında BOTAŞ bağlamında yaşanan; hükümetin ülkeyi nasıl yönettiğinin resmi...

Konunun tutulacak yanı yok ama, bir yerinden tutup sökmeye başlayalım... Deniyor ki:

“Efendim biz de zam yapmak istemiyoruz. Zammın tek nedeni dışarıya bağımlı olmamız. Doğalgazı biz üretsek eleştiriler haklı olabilirdi...”

Eğer tek gerekçe buysa işte rakam:

Bir yılda dünyada fiyatlar yüzde 40 arttı, Türkiye’de yüzde 82!

Deniyor ki:
“Doğalgaz fiyatları petrol fiyatlarının 7, 8 ay gerisinden gelir. Önümüzdeki aylarda, doğalgaz fiyatlarında indirim yapılabilir, şimdilik idare edin!”

Buna inanmak da çok güç...
Akaryakıttan örnek verelim.
Aylarca dünya petrol fiyatları sürekli 100 doların üzerinde seyretti. 200’ü bulur mu diye soranlar oldu.
O dönemde Türkiye’de benzinin fiyatı neyse, bugün de o...
Bugün petrol fiyatları nasıl?
Varili 60 dolara kadar geriledi.

Dünya petrol fiyatlarındaki gerileme Türk tüketicisine neden yansıtılmıyor?
***
Doğalgazın yanı sıra elektrik ve kömür fiyatları da son bir yıl içinde olağanüstü arttı.
Elektrik yüzde 60’a, kömür de yüzde 70’e yakın zam gördü.

Bir insanın ilk iki temel gereksinimi; barınma ve beslenmedir.
Kış koşullarında barınma demek, sıcak bir ev demek.
Beslenme de ocağın yanması ve üzerinde tencerenin kaynaması demek. Doğalgaz ve elektriğe yapılan zam ilk iki temel gereksinimin özünü oluşturuyor. Artık elektrik faturaları da birkaç aydır 3 haneli olarak gelmeye başladı...
Bütün bunlardan sonra hükümet tutup da enflasyon tek haneli rakamlara indi derse; insanlar elektrik çarpmış gibi gülmeye başlar.

Enflasyonun doğrusu şu:
Tek haneye değil, her haneye indi!

Ülkemizde elektrik üretiminin yarıdan fazlası doğalgazla yapılıyor. Doğalgaza yapılan zam, doğal olarak elektriği de etkileyecek...
***
Yazının başlığını açarsak...
Pazar olanakları, ürünün seçeneksizliği dikkate alındığında BOTAŞ’ın Türkiye’nin en kârlı kuruluşlarından biri olması gerekiyor.
Gelin görün ki durum tam tersi...
Neden?
Çünkü devlet kurumları, büyük alıcılar BOTAŞ’a borç takmış durumda. Hal böyle olunca, BOTAŞ da Bataş olmamak için tüketicinin üstüne çullanıyor.
İki büyük elektrik şirketi EÜAŞ ve HEAŞ’ın BOTAŞ’a olan borcu 6 milyar dolar.
Enerji Bakanlığı’na bağlı bu iki şirketin yöneticileri borcunuzu neden ödemiyorsunuz, sorusuna şu yanıtı veriyorlar:
“Biz de TEDAŞ’tan alamıyoruz...”
TEDAŞ neden ödemiyor?
“Biz de tahsilat yapamıyoruz...”


Tersinden okuyunca durum şu:
BOTAŞ doğalgazı alıp, EÜAŞ ve HEAŞ’a satıyor.
Onlar doğalgazdan elektrik üretip tüketiciye satıyor.


TEDAŞ tüketiciden paraları topluyor.
En uçtan yukarı doğru da borcun ödenmesi gerekiyor, ödenmiyor...
Üçüncü büyük borçlu kim?
Ankara Anakent Belediyesi.
Başkan Melih Gökçek, tüketiciye doğalgazı peşin satıyor, daha tüketmeden parayı topluyor.
O da BOTAŞ’a vermeden tüketiyor!
Gökçek’in BOTAŞ’a 500 milyon dolar borcu var.
(Eski Türk Lirası 1 katrilyondan fazla!)
Gecikme faizi eklense rakam ikiye katlanıyor ama, faizi sildirdi.
Sonuçta fatura kime çıkıyor?
Halka...
Halkımız da sağ olsun; makarna paketlerini görünce kazığın büyüğünü unutuyor!
Ne diyelim?
Bir tencere azık, bir kazan kazık!
Bu durumla yöneticilerimiz halka ne gözle bakmış oluyor?
Doğal kaz!
ankcum@cumhuriyet.com.tr
*******

Yurttaş doğalgaz faturalarını ödüyor, belediyeler el koyuyor; BOTAŞ ise zam üstüne zam yapıyor
Gazda vurgun zinciri
Hükümetin 2007 programında gerek fiyat ayarlamalarının yapılmaması, gerekse KİT’ler ve belediyelerden tahsilatta sorun yaşanmasının BOTAŞ’ı zora soktuğu kabul edildi, ancak buna karşın BOTAŞ fiyatlarına 2007 yılında hiç zam yapılmadı. BOTAŞ’ın doğalgaz sattığı kamu ve özel sektörden alacakları 30 Haziran 2008 itibarıyla toplam 6 milyar 648 milyon YTL’yi buluyor.
BOTAŞ’ın alacaklarını tahsil edememesi ve Rusya’ya bağımlılık, yurttaşın yüksek oranlı zamlara katlanmasına neden oluyor.
Dünyada bu yıl doğalgaz fiyatı yüzde 40, Türkiye’de ise yüzde 80’in üzerinde arttı.
BOTAŞ’ın verilerine göre doğalgaza yapılan zamlar elektriğe iki haneli yansıyacak, dar gelirli maaşını enerjiye yatıracak.
MURAT KIŞLALI’nın haberi
Faturasını ödeyenin parası BOTAŞ’a gitmiyor.
Tıkanan sistemin cezası yurttaşa kesiliyor
Doğalgazda vurgun zinciri
Dünyada yılbaşından bu yana doğalgaz fiyatı yüzde 40 artmasına karşın Türkiye’de bu oran yüzde 80’i aştı.
BOTAŞ’ın verilerine göre doğalgaza yapılan zamlar elektriğe iki haneli yansıyacak, yurttaşın harcaması maaşının yarısını geçecek.
MURAT KIŞLALI
ANKARA -
Yapılan son doğalgaz zammının ardında, hükümetin partizanca uygulamaları, Rusya ile yürütülen yanlış politikaların yatmasına karşın, hükümet faturayı zamlarla dar gelirli vatandaşa çıkardı.
Doğalgaza yılbaşından bu yana yüzde 82 zam yapılmasına neden olan süreç şöyle gelişti:
Hükümetin partizanca uygulamaları:
Hükümetin 2007 Yılı Programı Kamu İktisadi Teşebbüsleri bölümünde BOTAŞ’ın zam gerekliliği belirtildi ancak BOTAŞ fiyatlarına 2007 yılında hiç zam yapılmadı.

Alacaklar birikti:
BOTAŞ’ın doğalgaz sattığı kamu ve özel sektörden alacakları 30 Haziran 2008 itibarıyla toplam 6 milyar 648 milyon YTL. En çok borcu olan kamu kurumlarının başında Elektrik Üretim AŞ ve Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ (HEAŞ) geliyor.
Bu iki kurumun borcu 5 milyar 8 milyon 601 bin YTL.
Borçlu listesinde 3 numara Ankara Belediyesi’nin EGO’su.
Sonradan adı Başkent Doğalgaz olarak değişen şirketin sadece 2008 için borcu 105 milyon YTL.
BOTAŞ daha önce 677 milyon YTL’lik haciz koydurmuştu.

Rusya anlaşması fiyatı arttırdı: Hükümetin, 2004 yılında Mavi Akım’da Rusların istediği formül değişikliğini yapması karşılığında Rusya ile mevcut üç doğalgaz alım anlaşmasını birleştirilerek doğalgazda “tek fiyat” uygulamasına geçildi.
Önceden 130 dolar civarına gelen ortalama doğalgaz alım fiyatının bu anlaşma ile olması gerekenden daha yüksek seviyelere çıktığı iddia edildi.
YALNIZ BOTAŞ’A DEĞİL
Gökçek’in borcu çok
AKP’li Gökçek’in başında olduğu Ankara Anakent Belediyesi ve bağlı kuruluşları, BOTAŞ’a değil, Hazine’ye de en fazla “borç takan” yerel yönetim oldu.
Gökçek’in BOTAŞ’a 573 milyon dolar, Hazine’ye de yüzde 90’ı vadesi geçmiş, toplam 4.4 milyar YTL borcu bulunuyor.
MURAT KIŞLALI’nın haberi ■
Hazine’yi de vurdu
BOTAŞ’a 573 milyon dolar ödemesi gereken Ankara Anakent Belediyesi’nin, Hazine’ye de toplam 4.4 milyar YTL borcu var
MURAT KIŞLALI
ANKARA -
AKP’li Melih Gökçek’in başında olduğu Ankara Anakent Belediyesi ve bağlı kuruluşları, sadece son zamlarla yeniden gündeme gelen BOTAŞ’a değil, Hazine’ye de en fazla “borç takan” yerel yönetim oldu.
BOTAŞ’a 573 milyon dolar borcu olan Gökçek’in, Hazine’ye de yüzde 90’ı vadesi geçmiş, toplam 4.4 milyar YTL borcu bulunuyor.

AKP’li Melih Gökçek’in yönlendirmesi sonucu 22 Temmuz 2007 genel seçimlerinden hemen önce çıkan 5669 sayılı yasa ile EGO’nun BOTAŞ’a olan toplam 903.3 milyon YTL’lik borcunun 236.3 milyon YTL’lik gecikme zammı silindi.
Aynı yasaya göre kurumun kalan 677 milyon YTL’lik borcunun (573 milyon dolar) EGO’nun satışından sağlanacak gelirle karşılanması kararlaştırıldı.
Ancak EGO’nun satışı gerçekleşmeyince, BOTAŞ içine girdiği darboğaz nedeniyle zam yapmak zorunda kaldı.
Toplam borcun üçte biri
Hazine Müsteşarlığı’nın 30 Eylül 2008 tarihli “Alacak Stoku” raporuna göre de yerel yönetimlerin Hazine’ye olan borçları 13.6 milyar YTL’ye ulaştı.
Bunun 6.5 milyar YTL’sini vadesi geçmiş alacaklar oluşturdu.
Hazine rakamlarına göre bu borcun yüzde 62’sini, yani yaklaşık üçte ikisini Melih Gökçek’in başında bulunduğu Ankara Anakent Belediyesi ile bağlı kuruluşu EGO’nun vadesi geçmiş borçları oluşturdu.
Gökçek’in başında bulunduğu kurumların Hazine’ye olan vadesi geçmiş borçları 4 milyar 31 milyon YTL’ye ulaştı.
Vadesi gelecek 387 milyon YTL’lik borcu da eklendiğinde, Gökçek’in toplam 4.4 milyar YTL’ye ulaşan borçları, tüm yerel yönetim borçlarının yüzde 32.5’unu oluşturarak ilk sırada yer aldı.
Gökçek’in Hazine’ye olan toplam borcu, hükümetin 2009 bütçesine göre 1 milyar YTL’lik Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1.2 milyar YTL’lik Ulaştırma Bakanlığı bütçelerini dörde, 1.9 milyar YTL’lik Başbakanlık, 2.5 milyar YTL’lik Diyanet İşleri Başkanlığı bütçelerini ikiye katlarken, 3.5 milyar YTL’lik Adalet Bakanlığı, 3.7 milyar YTL’lik İçişleri Bakanlığı bütçelerini aştı.
Gökçek’in borçları, Kültür ve Turizm, Ulaştırma ve Başbakanlık bütçelerinin toplamını geride bıraktı.
YOKSUL SAHİPSİZ
Unakıtan ‘şaka’ yaptı
Kış ayına girerken yapılan yüksek oranlı zamla beraber yurttaş geçen yıla göre doğalgaza yüzde 82 daha yüksek fatura ödeyecek.
Asgari ücretlinin maaşından toplam enerji tüketimine ayırdığı pay yüzde 37.1’den yüzde 55.7’ye çıkmış olacak.
Unakıtan ise şaka yapar gibi “Memur bütün maaşıyla doğalgaz kullanıyor diye bir şey yok” dedi.
HARCAMA KATLANDI
Unakıtan’dan şaka gibi savunma
Kış ayına girerken yapılan yüksek oranlı zamla beraber yurttaş geçen yıla göre doğalgaza yüzde 82 daha yüksek fatura ödeyecek.
Belediyeler başta BOTAŞ’a doğalgaz parasını ödemeyen kamu kurumlarının parası faturasını zaten ödeyen yurttaşa zam yoluyla yıkılıyor.
Bağımsız Kamu Görevlileri Sendikaları Konfederasyonu (BASK) hesabına göre geçen yıl kasım ayında ısınmak için 124 YTL’ye ihtiyaç duyan bir aile bu yıl ısınmak için 196 YTL para ayırmak zorunda kalacak.
Yine 300 kilovat elektrik tüketen ortalama bir ailenin elektrik faturasının yıl başından bu yana 37,2 YTL’den 58,7 YTL’ye çıktığı dikkate alındığında, bir asgari ücretlinin maaşından toplam enerji tüketimine ayırdığı pay yüzde 37,1’den yüzde 55,7’ye çıkmış olacak.
‘Maaşın tümü gaza harcanmaz’
Bu tabloyu yorumlayan Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, doğalgaz zammının sorumluluğunu “dış bağımlılığa” attı.
Unakıtan, memurun yüzde 22.5’lik doğalgaz zammının altından nasıl kalkacağını soran gazetecilere, şaka gibi bir yanıt verdi.
Unakıtan, “Memur oturup da bütün maaşıyla doğalgaz kullanıyor diye bir şey yok, söz konusu değil. Harcamaların içinde belli bir kalemdir” dedi.
Cumhuriyet Gazetesi 04.11.2008